Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies klikając przycisk Ustawienia. Aby dowiedzieć się więcej zachęcamy do zapoznania się z Polityką Cookies oraz Polityką Prywatności.
Ustawienia

Szanujemy Twoją prywatność. Możesz zmienić ustawienia cookies lub zaakceptować je wszystkie. W dowolnym momencie możesz dokonać zmiany swoich ustawień.

Niezbędne pliki cookies służą do prawidłowego funkcjonowania strony internetowej i umożliwiają Ci komfortowe korzystanie z oferowanych przez nas usług.

Pliki cookies odpowiadają na podejmowane przez Ciebie działania w celu m.in. dostosowania Twoich ustawień preferencji prywatności, logowania czy wypełniania formularzy. Dzięki plikom cookies strona, z której korzystasz, może działać bez zakłóceń.

Więcej

Tego typu pliki cookies umożliwiają stronie internetowej zapamiętanie wprowadzonych przez Ciebie ustawień oraz personalizację określonych funkcjonalności czy prezentowanych treści.

Dzięki tym plikom cookies możemy zapewnić Ci większy komfort korzystania z funkcjonalności naszej strony poprzez dopasowanie jej do Twoich indywidualnych preferencji. Wyrażenie zgody na funkcjonalne i personalizacyjne pliki cookies gwarantuje dostępność większej ilości funkcji na stronie.

Więcej

Analityczne pliki cookies pomagają nam rozwijać się i dostosowywać do Twoich potrzeb.

Cookies analityczne pozwalają na uzyskanie informacji w zakresie wykorzystywania witryny internetowej, miejsca oraz częstotliwości, z jaką odwiedzane są nasze serwisy www. Dane pozwalają nam na ocenę naszych serwisów internetowych pod względem ich popularności wśród użytkowników. Zgromadzone informacje są przetwarzane w formie zanonimizowanej. Wyrażenie zgody na analityczne pliki cookies gwarantuje dostępność wszystkich funkcjonalności.

Więcej

Dzięki reklamowym plikom cookies prezentujemy Ci najciekawsze informacje i aktualności na stronach naszych partnerów.

Promocyjne pliki cookies służą do prezentowania Ci naszych komunikatów na podstawie analizy Twoich upodobań oraz Twoich zwyczajów dotyczących przeglądanej witryny internetowej. Treści promocyjne mogą pojawić się na stronach podmiotów trzecich lub firm będących naszymi partnerami oraz innych dostawców usług. Firmy te działają w charakterze pośredników prezentujących nasze treści w postaci wiadomości, ofert, komunikatów mediów społecznościowych.

Więcej

wiek XX

1902 - Regulacja Sanu poprzez wykopanie i puszczenie rzeki nowym korytem. Teren ten nazywano Zaprzekopiem (350 mórg).

1907 - Wielka powódź, z którą związany jest ustny przekaz: wody Sanu sięgały aż budynku szkoły. Rzeka poczęła rwać brzegi nowego koryta, jak gdyby zamierzała powrócić do starego, a nawet zmienić bieg i płynąć w bezpośrednim sąsiedztwie wioski. Mieszkańcy wraz z księdzem Sandałowskim wyruszyli procesją nad obsuwający się brzeg i ustawili krzyż. Po pewnym czasie wody Sanu wróciły do koryta.

1908 - Ksiądz Sandałowski wybudował plebanię, która istnieje do dzisiaj.

1909 - Wieś została zniszczona przez pożar.

1910 - W Sarzynie założona została Kasa o nazwie Spółka Oszczędności i Pożyczek. Prezesem został wybrany ks. Edward Sandałowski, po nim te funkcje przejął ks. Uberman. Powstał nowy budynek szkoły i prawdopodobnie straż ogniowa.

1912 - Kolejny pożar Sarzyny.

1913 - Parafię objął ks. Uberman z Przeworska. Rzeka San wylała trzynaście razy. Największa powódź miała miejsce 13 sierpnia. Oddany został nowy cmentarz.

1914 - Wybuch pierwszej wojny światowej. Wielu młodych mieszkańców Sarzyny brało udział w toczących się walkach w całej Europie. Przez Sarzynę przechodziły trzykrotnie wojska rosyjskie. Wieś nie doznała większych strat.

1915 - Na wiosnę wystąpiła wielka powódź. 15 maja od pocisków spaliła się część wioski. Następny pożar wybuchł 1 czerwca. W sumie w wyniku działań zbrojnych w ciągu paru tygodni spaliło się 70% wioski. W dniach 19 - 20 maja doszło do bitwy pomiędzy Austriakami a Rosjanami. W tym czasie ludność sarzyńską przesiedlono do Łętowni, Woli Zarczyckiej i Huciska. Ofiary bitwy pogrzebano na trzech prowizorycznych cmentarzach: na Zagrodzie, Fuglowcu i Trestkowej Górze. Dwa ostatnie później ekshumowano. Cmentarz na Zagrodzie przetrwał do dziś. Kobiety sarzyńskie w najstarszej części wsi o nazwie Koniec postawiły krzyż błagalny o szczęśliwy powrót z wojny ich mężów i synów.

1918 - 2 listopada mieszkańcy Sarzyny rozbroili posterunek żandarmerii oraz obsadzili budynek poczty i stacji kolejowej. Koniec I wojny światowej.

1919 - Wybuchła wojna polsko - ukraińska. Wielu młodych ludzi z Sarzyny brało w niej udział, m. in. Jan Niedbała, który walczył pod Lwowem, a potem pod Kijowem i Warszawą, Jan Bąk, który służąc w V Dywizji Lwowskiej 39 pp., przebywał pod Lwowem i u źródeł Berezyny, w lipcu 1920 r. wzięty do niewoli bolszewickiej, a następnie więziony w Ugliczu nad górną Wołgą przez 6 miesięcy. W działaniach zbrojnych brali również udział Ludwik Bąk i Andrzej Stachula. Jako ochotnicy zgłosili się do wojska Józef Chlastawa, który walczył w obronie Warszawy, oraz Mateusz Bąk. W tym też roku była łagodna zima, na Święto Trzech Króli pszczoły wyleciały z uli.

1920 - Sarzyna weszła w skład starostwa łańcuckiego w województwie lwowskim. W pobliżu Sarzyny od iskry parowozu spłonął znaczny obszar lasu.

1921 - W Sarzynie było 330 budynków, a wioska liczyła 1900 osób, w tym 68 Żydów, natomiast w Rudzie Łańcuckiej było 91 domów i 480 mieszkańców.

1930 - 1931 - Do szkoły w Sarzynie uczęszczało 270 dzieci, których uczyło sześciu nauczycieli. Natomiast w Rudzie Łańcuckiej lekcji udzielało dwoje pedagogów, a do szkoły chodziło 70 dzieci.

1931 - Sarzyna liczyła 2108 mieszkańców i było 400 budynków, zaś Ruda Łańcucka miała 569 mieszkańców i 101 budynków.

1934 - 21 lipca, po reformie administracyjnej Sarzyna i Ruda Łańcucka jako odrębne sołectwa weszły w skład zbiorczej gminy, mieszczącej się w Jelnej, w powiecie łańcuckim. W tym też roku zostało powołane do życia Koło ZMW "Wici". W parafii sarzyńskiej powstało Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży. Prezesem został Piotr Miazga. W tym też czasie za sprawą Stanisława Ruta i ks. Ubermana powołano tzw. Akcję Katolicką.

1935 - Konsekracja świątyni przeprowadzona przez ks. Biskupa Wojciecha Tomakę. W tym też roku Ignacy Paluch, jako pierwszy w Sarzynie, zakupił rower polskiej firmy na drewnianych rawkach. Dwa lata później zakupiono 7 rowerów wojskowych "Łucznik" z Radomia dla potrzeb pracowników budujących się Zakładów Chemicznych. Jeden z rowerów otrzymał Franciszek Paluch. 12 maja zmarł naczelnik państwa - Józef Piłsudski. Na jego pogrzeb z Jednostki Wojskowej w Jarosławiu został wydelegowany Franciszek Paluch (sarzyniak), który w następnych dniach pracował przy sypaniu Kopca Piłsudskiego.

1936 - W Sarzynie i w okolicznych miejscowościach miał miejsce strajk leśny, który dotyczył wywózki drewna.

1937 - W pobliżu Sarzyny rozpoczęto w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego budowę Zakładów Chemicznych dla potrzeb wojska.

1938 - Rozbiórka drewnianego kościoła w Sarzynie. Z uzyskanego materiału wybudowano wikarówkę. Do II wojny światowej w Sarzynie oraz Rudzie Łańcuckiej zamieszkiwało 15 rodzin żydowskich. W Sarzynie była bożnica.

1939 - Na teren Sarzyny wojska hitlerowskie wkroczyły 13 września. Po zdemontowaniu prawie gotowej aparatury chemicznej, Niemcy urządzili w zakładzie centralną sortownię zdobycznej broni i amunicji.

1940 - W Sarzynie powstała komórka NOW (Narodowa Organizacja Wojskowa) zorganizowana przez Ludwika Miazgę, który później był zastępcą dowódcy oddziału partyzanckiego, działającego w lasach za Sanem.

1941 - PSL w Sarzynie zorganizowało komórkę "Batalionów Chłopskich".

1942 - Na terenie Sarzyny i Rudy Łańcuckiej istniało tajne nauczanie prowadzone przez kierownika szkoły podstawowej w Sarzynie - Bolesława Skoczyńskiego.

1943 - 19 marca okupanci rozstrzelali pięciu mieszkańców Sarzyny: Skomrę, Franciszka Deca, Franciszka Miazgę, Fabiana Raczyńskiego i Piotra Kusego. Przyczyną było nie przybycie do pracy w łagrze.

1944 - maj - W bitwie o Monte Cassino we Włoszech walczył sarzynianin Józef Chlastawa, który później powrócił do Sarzyny, gdzie był prześladowany przez tzw. władzę ludową (nie mógł uzyskać pracy). 25 lipca - Niemcy spalili żywcem w stodole czterech mieszkańców Sarzyny: Franciszka Federkiewicza, Wojciech Dużaka, Stanisława Bąka i Stanisława Paszka. W porze popołudniowej Sarzyna została wyzwolona. Sierpień - Na Żoliborzu w czasie Powstania Warszawskiego brał udział w walce młody sarzynianin - Stanisław Kamiński, który należał do zgrupowania "Żywiciel". Zmarł w szpitalu z powodu odniesionych ran po ataku na Akademię Wychowania Fizycznego. W tym czasie w Sarzynie NKWD i Wojsko Ludowe rozbroiło oddział "Sulimy", który maszerował na pomoc walczącym powstańcom Warszawy. 19 lipca - na zamku w Rzeszowie funkcjonariusze UB zamordowali Józefa Miazgę i Józefa Gramatykę z Sarzyny. Wyrok wykonano na podstawie oskarżenia za ukrywanie dezerterów z Armii Czerwonej.

1944 - 1945 - Administrację w zakładach objęło wojsko. Rozpoczęto rozminowywanie terenu.

1948 - Utworzono Gminną Spółdzielnię "Samopomoc Chłopska". W Sarzynie od lat rozwinięte było rzemiosło dla potrzeb wsi. W tych latach czynne były cztery kuźnie. Kowalami byli: Ignacy Paluch, Marcin Bąk, Hapel i Domirecki. Kuźnia znajdowała się też w Rudzie Łańcuckiej u pana Jandzińskiego. W Sarzynie funkcjonował także zakład szewski, prowadzony przez Franciszka Koperka. Byli również kołodzieje - Amarowicz i Czadowski. Wielu mieszkańców umiało wyplatać kosze z wikliny i półkoszyki do wozów. Zajmowali się tym m.in. Jan Józefara, Gancarz i Miazga. Istniały też warsztaty tkackie, np. u Deca i Jana Józefary. Jednak większość mieszkańców Sarzyny przędzę woziła do Huciska i Żołyni.

1949 - W Rudzie Łańcuckiej utworzono Bibliotekę Publiczną, która miała filię w Sarzynie.

1950 - Rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego dla potrzeb zakładu.

1951 - Do zakładów przybył radziecki generał i zadecydował o budowie na potrzeby wojska. W tym roku powstała Orkiestra Dęta, którą założył Eugeniusz Walędziak. Przetrwała ona do 1952 roku. Utworzono też Klub Sportowy "Unia".

1952 - Rozpoczęto budowę hal produkcyjnych.

1953 - dzięki pani Dańczak zorganizowano zespół Folklorystyczny Pieśni i Tańca, którego prowadzenie po roku objął Ryszard Jawor. Zespół dawał wiele występów. Przetrwał do 1972 roku. Istniała przy nim też kapela Ludowa.

1954 - Utworzono Szkołę Zawodową dla potrzeb zakładu. Dyrektorem został Twardowski.

1955 - Powstał powiat leżajski, w skład którego weszła Sarzyna. Oddano do użytku Dom Kultury na osiedlu.

1956 - Otwarto w Sarzynie szpital mieszczący 70 pacjentów. Dyrektorem został lek. med. Pilś. Powstała Osiedlowa Rada Narodowa.

1958 - Elektryfikacja Sarzyny. W tym też roku zabroniono nauki religii w szkołach i zdjęto krzyże ze ścian.

1961 - W pomieszczeniach Zasadniczej Szkoły Chemicznej powstało Technikum Chemiczne. Pierwszym dyrektorem został Paweł Graca. Stanisław Hałaj założył chór mszalny na bazie wcześniej powstałej grupy śpiewającej; dziś chór jest prowadzony przez Franciszka Miazgę.

1964 - W Sarzynie wybudowano nową szkołę.

1965 - ks. Jan Warchał zorganizował pośród dzieci rycerzy i rycerki do adoracji Grobu Pańskiego w czasie Świąt Wielkanocnych. Po raz pierwszy w sierpniu tego roku wyruszyła z Sarzyny pielgrzymka do Kalwarii Pacławskiej pod przewodnictwem ks. Warchała, która odtąd pielgrzymuje co roku.

1966 - Proboszczem parafii Sarzyna został ks. Jan Warchał po rezygnacji ks. Ubermana, który pasterzował w Sarzynie 52 lata. W tym roku w Nowej Sarzynie utworzono Liceum Ogólnokształcące, którego dyrektorem został Marian Kosiarski.

1967 - Na miejscu krzyża stojącego przy moście, przy którym ks. Ślęczkowski udzielał błogosławieństwa, mieszkańcy Sarzyny w majową noc wybudowali kapliczkę. Obiekt ten został zniszczony już na drugi dzień przez władze.

1969 - Przy parafii sarzyńskiej powstało Kółko Teatralne im. św. Cecylii, które prowadzi do dzisiaj ks. Warchał.

1970 - Misje Św. w kościele sarzyńskim były początkiem uroczystości nawiedzenia Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w symbolach Siewcy i Ewangelii. Nawiedzenie miało miejsce 21 listopada. W tym czasie obrazy Matki Bożej nawiedzały domy w parafii. 24 grudnia ks. Stanisław Turek na terenie Rudy Łańcuckiej odprawił Pasterkę w budynku, w którym przez długi okres odbywały się nabożeństwa. Był to początek nowej parafii pod wezwaniem Matki Bozej Królowej Polski. W skład parafii weszła Ruda Łańcucka, Nowa Sarzyna i Janda.

1972 - W Rudzie Łańcuckiej oddano wodociąg wiejski, natomiast w Nowej Sarzynie wybudowano szkołę podstawową.

1973 - 1 stycznia oba osiedla Nowej Sarzyny oraz Sarzyny - wsi i Rudy Łańcuckiej otrzymały prawa miejskie. Powstało wówczas liczące 3 tys. mieszkańców miasto Nowa Sarzyna. Z pozostałej części wsi Rudy Łańcuckiej oraz Sarzyny utworzono sołectwo Ruda Łańcucka, którą później włączono do miasta.

1974 - Nowa Sarzyna stała się centrum gminy o tej samej nazwie. W skład gminy weszły utworzone sołectwa Sarzyny, Rudy Łańcuckiej, Tarnogóry, Jelnej i Łukowej. W tym też roku ukończono budowę wodociągu i włączono do eksploatacji.

1975 - Zlikwidowano powiaty tworząc nowe województwa. Gmina Nowa Sarzyna pozostała w województwie rzeszowskim. Przyłączono do niej utworzone sołectwa Łętowni, Majdanu Łętowskiego i Woli Zarczyckiej, powiększając tym samym obszar gminy. W tym też roku zmarł Feliks Miazga, najstarszy mieszkaniec Sarzyny; przeżył 100 lat i 10 miesięcy.

1978 - Na terenie Rudy Łańcuckiej i Sarzyny oddano do użytku obwodnicę, dzięki czemu ruch drogowy omijał tereny zabudowane.

1979 - W Nowej Sarzynie rozpoczęto budowę kościoła wraz z zapleczem dla potrzeb rozwijającej się parafii. Budowę koordynował ks. Stanisław Turek, nadzór budowlany pełnił Edward Stępień, zaś projektantami byli Jan Zygmunt i Edward Sarzyński. 16 grudnia kościół został poświęcony przez ks. biskupa Ignacego Tokarczuka.

1980 - W Zakładach Chemicznych został zawiązany Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność". W tym tez roku miała miejsce powódź - wody Sanu wylały, sięgając zabudowań na Młynarzach.

1981 - W Sarzynie powrócono do tradycji, reaktywując straż grobową, tzw. Rajtków lub inaczej Turków. W grudniu przeniesiono szpital z Nowej Sarzyny do Leżajska. 13 grudnia ogłoszono stan wojenny; w Sarzynie nie było aresztowań.

1982 - W Rudzie Łańcuckiej oddano do użytku cmentarz komunalny dla potrzeb miasta.

1985 - 31 sierpnia w Zakładach Chemicznych w wyniku wybuchu zginęło czterech pracowników.

1986 - Do parafii Nowa Sarzyna przybyły siostry Nazaretanki, które zajęły się nauczaniem religii i otworzyły przedszkole. Siostra Klara założyła chór mieszany, działający przy parafii w Nowej Sarzynie.

1987 - Kościół w Nowej Sarzynie został konsekrowany przez ks. biskupa Ignacego Tokarczuka.

1990 - Odbyły się wolne wybory do rady miejskiej. Burmistrzem został pan Jan Kida. Do szkół powróciła nauka religii. W Sarzynie rozpoczęła się budowa gazociągu.

1992 - 22 marca dekretem papieskim nastąpił podział diecezji przemyskiej. Dekanat leżajski wraz z parafiami sarzyńskimi pozostał w archidiecezji przemyskiej. Rada Miasta zatwierdziła herb miasta autorstwa pani Grażyny Wadas.

1993 – Roman Kostyra wraz z kapelą „Majdaniarze” organizują pierwsze Ogólnopolskie Spotkania Skrzypków Grających Muzykę Ludową „Maj-Danówka”.

1995 – odbywają się pierwsze Międzynarodowe Spotkania Poetów „Wrzeciono” zorganizowane przez Romana Kostyrę i Zbigniewa Janusza. Przy głównej bramie Zakładów Chemicznych wybudowana została kapliczka upamiętniająca jubileusz 25-lecia powstania parafii Nowa Sarzyna.

1996 - W Nowej Sarzynie dokonano zmian nazw niektórych ulic, jedna z nich została nazwana imieniem Ludwika Miazgi, organizatora komórki Narodowej Organizacji Wojskowej na terenie gminy Nowa Sarzyna podczas II wojny światowej. Jubileusz 400-lecia wybudowania pierwszego kościoła w Sarzynie.

1997 – Firma „Enron” buduje elektrociepłownię gazową (obecnie Elektrociepłownia Nowa Sarzyna sp. z o.o.).

DO GÓRY
Włącz powiadomienia WebPush
Dziękujemy, teraz zawsze będziesz na bieżąco!
Przeglądasz tę stronę w trybie offline.
Przeglądasz tę stronę w trybie online.