Szlak COP

Szlak Centralnego Okręgu Przemysłowego prowadzi przez punkty związane z ideą COP. Dawne fabryki, przedsiębiorstwa, zabytki techniki, muzea oraz miejsca zamieszkania dawnych robotników, kadry technicznej i luksusowe, modernistyczne wille dyrektorskie stanowią cenne świadectwo historii ostatnich lat dwudziestolecia międzywojennego.

Centralny Okręg Przemysłowy (COP) powołano do życia decyzją sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 5 lutego 1937 r. Jego plan dojrzewał jednak przez lata, a w 1936 r. zyskał skrystalizowany kształt za sprawą czteroletniego planu gospodarczego autorstwa wicepremiera i ministra skarbu Eugeniusza Kwiatkowskiego. Projekt ten skoordynowano z sześcioletnim planem rozbudowy polskich sił zbrojnych opracowanym w tym samym czasie w Ministerstwie Spraw Wojskowych i Sztabie Generalnym. Ostateczne założenia COP zmieniały się aż do wybuchu II wojny światowej.

Na szlaku COP znalazły się następujące miejscowości: Rzeszów, Nowa Sarzyna, Stalowa Wola, Nowa Dęba, Skopanie, Mielec, Pustków, Pustynia (stanowiąca obecnie część Dębicy), Dębica oraz Sędziszów Małopolski. W każdej z nich wyznaczona została trasa spacerowa, prowadząca przez obiekty związane z czasami COP-u. Więcej informacji na stronie przedsiewzięcia - zobacz tutaj.

Trasa COP w Nowej Sarzynie
Trasa w Nowej Sarzynie rozpoczyna się w rejonie dworca autobusowego i kolejowego, przy ul. Kolejowej. Przechodzimy przejściem nad torami, wychodząc na ul. Towarową. Dalej kierujemy się wzdłuż torów do skrzyżowania z ul. Jana Pawła II, a następnie skrzyżowania z ul. 1 Maja. Ul. 1 Maja pokonujemy ok. 900 m, do skrzyżowania z ul. Piłsudskiego.

Trasa

• Osiedle Wytwórni Nitrozwiązków Organicznych „Nitroza”
• Willa dyrektorska
• Tama na Trzebośnicy

Oodległość pomiędzy obiektami
Długość przejścia/przejazdu na całej trasie wynosi 6,8 km
Sumaryczny czas pieszego przejścia pomiędzy obiektami: 84 min
Sumaryczny czas przejazdu rowerem pomiędzy obiektami: 26 min

Osiedle Wytwórni Nitrozwiązków Organicznych „Nitroza” (pierwsza nazwa NIZET, od 1939 r. Nitroza) ograniczone jest od południa terenem przemysłowym zakładów chemicznych, od północy ul. Leśną, od zachodu – terenami leśnymi, a od wschodu – torami kolejowymi. Trasa prowadzi w kierunku północnym ul. Braci Śniadeckich wzdłuż rozlokowanych tu wielorodzinnych budynków mieszkalnych.
Osiedle powstało z myślą o pracownikach Wytwórni. Zaplecze mieszkalne było konieczne dla rozwoju firmy. Spora liczba pracowników przyjechała do Sarzyny (obecnie Nowej Sarzyny) z macierzystych zakładów „Boruta” w Zgierzu. Budowę osiedla rozpoczęto wraz z pracami związanymi z powstawaniem zakładu – pod koniec 1937 r. Za projekt kompleksu mieszkalnego odpowiedzialne było biuro z Łodzi. Pierwotnie zakładano budowę zarówno mieszkań, jak i obiektów handlowych, z pełnym programem funkcjonalnym.
Prace budowlane były realizowane terminowo, w szybkim, charakterystycznym dla działań COP-owskich, tempie. Pierwsze obiekty – dom kierownika oraz dom gościnny – powstały już pod koniec 1938 r.

W obrębie osiedla, przy ul. Chemików, znajduje się willa dyrektorska. Tak jak zabudowa blokowa, willa posiadała dwie kondygnacje. Była utrzymana w podobnej, prostej i schludnej stylistyce.

Po obejrzeniu osiedla w Nowej Sarzynie udajemy się w kierunku tamy na Trzebośnicy. Odległość od osiedla do tamy wynosi ok. 2 km (30 min spacerem bądź 8 min rowerem). Idziemy wzdłuż ul. Ks. Popiełuszki, aż do ul. Ogrodowej. Mijamy ul. Ogrodową, trzymając się ul. Ks. Popiełuszki, a po ok. 20 m przed kuźnią skręcamy w lewo, w leśną drogę. Po ok. 650 m dochodzimy do tamy.

Tama powstała jako element Wytwórni Nitrozwiązków Organicznych „Nitroza”. Stanowiła ona źródło wody dla fabryki. Maszyneria z 1937 r. zachowała się do dzisiaj i stanowi ciekawy przykład technicznych możliwości tamtych lat. Obiekt jest wciąż użytkowany, dzisiaj przez Ciech Sarzyna S.A.

 Audiobooki: